Interview met ND over rechts-radicale partijen en Israël

Ooit zag radicaal-rechts Israël als de westerse voorpost tegen de oprukkende islam. Geert Wilders steunt Netanyahu nog onvoorwaardelijk, maar onder zijn wapenbroeders groeit de kritiek. Waar blijven de aloude rechtse bondgenoten van Israël? Het was een opmerkelijke uitspraak van AfD-leider Tino Chrupalla, zondag bij de Duitse zender ZDF. ‘We moeten vaststellen dat bij veel van wat we nu in Gaza zien – de voedselvoorziening voor burgers, de hongerende kinderen en het doden van kinderen – sprake is van misdaden. Geen twijfel daarover.’

In het interview veroordeelde de radicaal-rechtse Chrupalla de oorlogvoering van Israël in Gaza. Israël veroorzaakt dusdanig veel ‘onrecht’ dat Chrupalla het eens is met de stop op Duitse wapenleveranties aan Israël, die de regering-Merz heeft aangekondigd. Opvallend. Want Israël beschuldigen van misdaden en aan dat land geen wapens meer willen leveren, is vooral een geluid dat doorgaans resoneert in linkse kringen.

‘Menselijkheid kwijt’

De EU-sceptische AfD krijgt al jaren steun van Geert Wilders. In februari feliciteerde hij op X de partij enthousiast met haar winst tijdens de Bondsdagverkiezingen. Maar rondom de Gaza-oorlog scheiden nu de wegen.

Zondag zette Geert Wilders juist zijn steun aan Israël kracht bij door met Benjamin Netanyahu te bellen. Hij vertelde de Israëlische premier, schreef hij op X, dat ‘er miljoenen en miljoenen mensen in Europa zijn die hem en zijn dappere acties steunen om zowel Israël als Gaza te bevrijden van de terroristen van Hamas’. Wat de PVV-leider wegliet, is dat in Europa het verzet tegen het Israëlische geweld juist toeneemt – niet het minst in zijn eigen rechtse kringen. Ook bijvoorbeeld bij de conservatief-nationalistische premier van Italië, Giorgia Meloni. Al vorig jaar oktober besloot haar regering om Israël met een wapenembargo te straffen vanwege de aanhoudende aanvallen op de Gazastrook. Sindsdien windt Rome er geen doekjes meer om. De Israëlische regering is ‘haar verstand en haar menselijkheid kwijtgeraakt’, zei defensieminister Guido Crosetto (partijgenoot van Meloni) maandag in het dagblad La Stampa. Hij spreekt zelfs over mogelijke sancties tegen Jeruzalem. Want in Gaza is niet langer sprake van een ‘militaire operatie met nevenschade’, maar van ‘een pure ontkenning van de fundamentele waarden van onze beschaving’.

Ongemakkelijk huwelijk De verdeeldheid tussen rechts-radicale of rechts-nationalistische partijen heeft veel te maken met de dalende steun onder Europese kiezers voor Israël, signaleert Kemal Rijken. Hij is politicoloog en geschiedkundige en de auteur van Eigen Volk, een boek over rechts-nationalisme in Europa.

‘Van oudsher zien deze partijen Israël als voorpost van het Westen tegen de islam. De redenering is: zonder Israël krijgt de oemma (de groep landen waar de islam de heersende godsdienst is, red.) alle ruimte en daarna zijn wij in Europa aan de beurt. Tegelijk zien deze partijen het als bijvangst dat zij met hun steun aan Israël kunnen uitstralen dat zij toch echt geen nazi’s zijn. Dat laatste is een beschuldiging die zij vaak van tegenstanders krijgen.’

Maar deze rechts-radicale relatie met Israël is altijd een ongemakkelijk huwelijk geweest. Toen bijvoorbeeld in Oostenrijk de Israël-vriendelijke FPÖ in 2017 (weer) in de regering kwam, verklaarde Netanyahu dat Israël niet rechtstreeks met ministers van deze partij zou spreken. De premier was niet vergeten dat de FPÖ ooit is gevormd door een voormalige SS’er.

Ondanks deze delicate relatie nodigde de regering-Netanyahu dit voorjaar Europese radicaal-rechtse partijen uit in Jeruzalem, om de banden aan te halen. Er werd een conferentie georganiseerd over de bestrijding van antisemitisme, hoewel een aantal van deze extremistische partijen juist anti-Joodse wortels heeft of zelfs nu nog flirt met extremistisch gedachtegoed.

Onder meer het Franse Rassemblement National was aanwezig, eveneens de PVV, Fidesz (van de Hongaarse premier Viktor Orbán), het Spaanse Vox en de Zweden Democraten.

Gewelddadig en zinloos Desondanks kan de regering-Netanyahu niet meer automatisch rekenen op steun uit radicaal- of nationalistisch-rechtse hoek. ‘Dat komt doordat de publieke opinie in Europa draait’, verklaart Rijken. Zo ziet AfD-leider Chrupalla dat ook zijn kiezers meegaan in de kritiek op het Israëlische optreden in Gaza. In Italië maakt de regering-Meloni hetzelfde mee. ‘In de kern zijn dit populistische partijen, dus kijken ze naar wat kiezers vinden. Zeker nu de strijd in Gaza waarschijnlijk nog wel even gaat duren.’

Zo wordt de methode-Wilders – volop steun voor wat Israël doet – zeldzaam in de rechtse beweging, denkt Rijken. Wilders’ opstelling verklaart hij mede uit diens ervaring als zeventienjarige in een Israëlische kibboets. De rechts-nationalistische Hongaarse premier Viktor Orbán zit weliswaar op dezelfde lijn, maar bij het brede publiek in Europa ‘landt het Israëlische narratief niet meer’.

Een ander standpunt kan dus goed zijn om in eigen land politiek te scoren. Dat weet ook FVD-leider Thierry Baudet: waar hij in het verleden kritiek op Israëls aanpak van Gaza en de Westoever altijd van de hand wees, spreekt hij sinds deze maand over ‘het gewelddadige, destructieve en zinloze beleid van Israël’.

Puur opportunisme, oordeelt Rijken. ‘Baudet ziet dat de steun voor het Israëlische optreden in Gaza ook onder PVV-kiezers niet groot is. Met Tweede Kamerverkiezingen op komst wil hij een alternatief bieden.’ Niet laten meeslepen

SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen staat bekend om zijn liefde voor Israël en verdedigt het offensief in Gaza. In het Europees Parlement zit hij met onder meer PiS, Fratelli d’Italia, Vox en de Zweden Democraten in de conservatieve ECR-fractie. Niet alleen Fratelli d’Italia van premier Meloni schuift, maar ook de voormalige Poolse regeringspartij PiS wordt kritischer op Israël. In april vorig jaar kwam een Poolse hulpverlener in Gaza om het leven door Israëlisch vuur. Volgens oud- premier en PiS-oprichter Jarosław Kaczynski ondermijnt het land in de Gazastrook zijn eigen morele principes.

Hoe kijkt SGP’er Ruissen aan tegen het schuiven van zijn politieke vrienden in Europa? ‘Over het recht van Israël om zich te verdedigen hebben we brede overeenstemming’, antwoordt hij. ‘Ik snap hun zorgen over de humanitaire situatie in Gaza. Die deel ik ook.’ Maar de rechtse partijen die Israël nu bekritiseren, gaan verder dan bezorgd zijn over de humanitaire situatie in Gaza. Ze vinden dat de regering-Netanyahu ‘misdaden' pleegt, haar ‘menselijkheid is kwijtgeraakt’ en sancties verdient.

Daar gaat Ruissen niet in mee. ‘Is de Israëlische regering haar menselijkheid kwijtgeraakt? Dat zijn absoluut niet mijn woorden. Bovendien is de oproep tot een wapenembargo een volstrekt verkeerd signaal richting een land dat vecht tegen terreur. We moeten ons niet laten meeslepen

door eenzijdige frames.’

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in het Nederlands Dagblad.

Wilders en minister Katz (beeld: GPO)