Kemal Rijken werd door Pierre Nizet van de Franstalige online krant Sudinfo geïnterviewd over zijn nieuwe boek 'Monarchie'.
Ce spécialiste hollandais vient de sortir un livre sur les reines et les rois d’Europe : « Avec la princesse Élisabeth, votre monarchie a un bel avenir »C’est l’avis de Kemal Ryken, politologue et historien hollandais qui vient de publier « Monarchie », un livre consacré aux monarchies européennes, de 1940 à nos jours. Il a eu l’occasion, notamment, de suivre le couple royal belge.
Lees het hele interview hier in het Frans. Of neem genoegen met de Nederlandse vertaling:
Kemal Rijken, Waarom heb je voor dit thema gekozen? Als Nederlander kwam ik vanaf mijn vroege jeugd in aanraking met de monarchie. Ik vroeg me altijd af: wie zijn deze mensen en waarom doen ze wat ze doen? Als politicoloog en historicus ben ik ook in aanraking gekomen met het systeem en de mensen. Ik beschouw de monarchie als een overblijfsel uit een ondemocratisch verleden, een haar in de soep van onze huidige democratieën. Ik wilde dus weten waarom de monarchie nog steeds bestaat in België en andere Europese landen en hoe lang ze zullen blijven bestaan.
Hoe lang heb je erover gedaan om dit boek te schrijven?
Het kostte me ruim drie jaar om dit boek over de monarchie in Europa sinds 1940 te schrijven. Ik reisde door heel Europa en, als ik kon, volgde ik de vorsten zelf. Daarnaast heb ik talloze interviews afgenomen en bronnen onderzocht. Het was een hele prestatie om dit boek uit te lezen, maar het is ons gelukt.
Welke koningen en koninginnen heb je gevolgd, en voor hoe lang?
Thuis in Nederland woonde ik de activiteiten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima bij. Ook bezocht ik België, Luxemburg, Denemarken, Zweden, Noorwegen, Liechtenstein, Bulgarije, Griekenland en het Verenigd Koninkrijk om leden van de koninklijke familie te volgen. Soms verbleef ik er een dag en soms een week, bijvoorbeeld tijdens staatsbezoeken.
Heeft u de staatsbezoeken van alle vorsten gevolgd?
Helaas niet. Wel was ik aanwezig bij staatsbezoeken van koning Willem-Alexander aan België, Zweden en Noorwegen. Ik vergezelde koning Filip en koningin Mathilde op staatsbezoek aan Zuid-Afrika
Waar volgde u koning Filip en voor hoeveel dagen?
Ik volgde Koning Filip en Koningin Mathilde op werkbezoek aan West-Vlaanderen. Ook was ik aanwezig bij de nieuwjaarsreceptie en was ik aanwezig bij het bezoek van koning Willem-Alexander aan België. Het aantal activiteiten waaraan ik deelnam was voor mijn boekproject niet zo belangrijk. Het belangrijkste tijdens deze bezoeken waren de ideeën en indrukken die ik zou hebben. Ruim 80% van mijn werk bestond daarnaast uit interviews en bronnenonderzoek.
Hoe heb je Filip als Nederlandse journalist bereikt?
Ik maakte mij bekend bij de communicatieafdeling van het Koninklijk Paleis in Brussel. Na enkele gesprekken en mails over mijn project mocht ik meedoen aan enkele koninklijke activiteiten. Dit werd mogelijk gemaakt doordat mijn boek in het Nederlands is geschreven en dus ook in Vlaanderen verschijnt. Voor het Hof was dit belangrijk, omdat ik met mijn boek lezers in België kan bereiken.
Heb jij nog primeurs ontdekt over onze monarchie?
Niet echt, maar nieuwe ideeën. Ik ontdekte dat koning Filips een andere werkwijze heeft dan zijn voorgangers. Hij is veel meer een ‘federale koning’. Het is ook gericht tot de overheden en bestuurders van de Gewesten. Daarnaast wil hij de verbindingen tussen provincies en regio’s stimuleren, zodat er binnen uw federale koninkrijk betere relaties ontstaan. Ook ontmoet hij regelmatig provinciale leiders en burgemeesters van grote steden. Koning Albert II handelde vrijwel uitsluitend op het niveau van de Wetstraat.
Wat verbaasde je over het volgen van onze vorsten?
Als Nederlander was het interessant om uw koninklijk paar te observeren en in actie te zien. Ze hebben een andere stijl dan bijvoorbeeld onze koning en koningin. In tegenstelling tot de Nederlanders zijn koning Filip en koningin Mathilde wat gereserveerder en minder uitbundig. Dit is welkom. De monarchie is immers doordrenkt van mystiek en terughoudendheid. Populair zijn is niet goed voor het instituut en zijn heiligheid. Philippe en Mathilde benaderen echter ook gewone mensen op hun eigen manier. Ze zoeken naar balans en dat is mooi om te zien.
Welke monarchie is het meest toegankelijk?
De Zweedse monarchie. Koning Carl Gustaf en het Zweedse hof publiceren elk jaar een uitgebreid rapport over alle inkomsten, uitgaven en organisatorische beslissingen. Er zijn ook verschillende websites die toegankelijk zijn. Allemaal heel transparant.
En welke is het minst toegankelijk?
Als Nederlandse auteur bleek de Britse monarchie het minst toegankelijk. In Groot-Brittannië hebben Britse journalisten bijna altijd voorrang. Voor buitenlandse journalisten en onderzoekers is het daarom moeilijk om te werken, omdat ze vaak als ‘tweederangs’ worden behandeld. Ik begrijp het omdat de Britse koninklijke familie wereldberoemd is. Journalisten over de hele wereld willen samenwerken met de Britse rechtbank.
De modernste monarchie?
De modernste koningshuizen zijn de meest transparante koningshuizen. Je vindt ze in Scandinavië. Daar is de afstand tussen de pers en leden van de koninklijke familie relatief klein en zijn de relaties zeer goed, soms zelfs egalitair. De monarchieën van Denemarken, Zweden en Noorwegen zijn open en transparant, vooral wat betreft hun organisatie en budgetten. Ook worden er grote mediaproducties gemaakt, zoals jaarlijkse televisiedocumentaires. En de websites van de Zweden en Denen zijn heel snel, modern en heel toegankelijk.
Wat is de toekomst van deze monarchieën? Zullen ze verdwijnen?
Dit geldt voor alle huidige Europese monarchieën: het is heel moeilijk om ze af te schaffen, want dat zou een wijziging van de Grondwet betekenen. Hiervoor is vaak een tweederde meerderheid in verschillende wetgevers nodig. Het is daarom onwaarschijnlijk dat ze zullen verdwijnen. Behalve misschien de Spaanse monarchie, want een groot deel van het electoraat is tegen de monarchie.
En de Belgische monarchie?
Vanwege het Belgische politieke systeem verwacht ik dat de Belgische monarchie zal blijven bestaan in plaats van verdwijnen. De koning blijft toezicht houden op federale vormingsprocessen, die vaak lastig zijn vanwege conflicten in het gemeenschapsdomein. Ook kan hij optreden als arbiter bij een ernstige politieke crisis. Deze rol is een cruciaal puzzelstukje voor het functioneren van België als staat. Als het land een republiek zou worden, zou er een presidentschap van drie personen moeten zijn, zoals in Bosnië-Herzegovina. Ik zie dit niet gebeuren. Bovendien zul je in de toekomst waarschijnlijk een koningin krijgen. Als Nederlander die is opgegroeid met een koningin als staatshoofd kan ik zeggen dat daar een andere dynamiek mee gepaard gaat. Naar mijn mening, en het is niet seksistisch om dit te denken, is het ambt van monarch tegenwoordig beter wanneer het in handen is van een vrouw. Vooral als het gaat om het ceremoniële gedeelte en het verbinden met anderen. Daarom heeft de Belgische monarchie naar mijn mening een toekomst.
Zijn alle monarchieën hetzelfde?
Neen. In mijn boek heb ik het ook over Monaco en Liechtenstein, monarchieën waar de vorst veel meer politieke en economische macht heeft dan in andere Europese monarchieën. Prins Hans-Adam II van Liechtenstein bezit bijna alle grote bedrijven van het land. Bijvoorbeeld. Hij heeft ook veel politieke macht. Een soortgelijke situatie doet zich voor in Monaco.
Welke monarchie lijkt het meest op de onze?
Luxemburg. In de eerste plaats omdat het Belgische en het Luxemburgse Huis verwant zijn omdat Joséphine-Charlotte, de oudere zus van wijlen koning Boudewijn, getrouwd was met wijlen groothertog Jean. Hun oudste zoon Henry is dus een volle neef van uw huidige koning. Bovendien speelt de katholieke kerk een belangrijke rol in beide monarchieën. Op nationale feestdagen in België en Luxemburg is er bijvoorbeeld een nationaal Te Deum, waarbij gebeden wordt voor de koninklijke familie. Beide families zijn ook lid van de charismatische beweging in de katholieke wereld.
Hebt u persoonlijk met de vorsten gesproken?
Voor het boek had ik een interview met voormalig koning Simeon II van Bulgarije. Het was heel bijzonder, omdat hij zowel koning als premier van het land was. Ik bezocht hem in zijn koninklijk paleis, aan de rand van Sofia. Ook heb ik journalistieke gesprekken gevoerd met koning Willem-Alexander en koningin Máxima. En ik had de gelegenheid om met het koninklijk paar van België en Luxemburg te spreken. Ik heb ook met prins Laurent aan de telefoon gesproken.
Comments