De koning gaat weer subsidie aanvragen voor zijn Kroondomein en de discussie over koninklijk jagen laait weer op. Hoe zit dat in Noorwegen? Rond het staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima ging Kemal Rijken op onderzoek uit. ‘Koning Harald schiet op elanden en die worden op staatsdiners en in de keuken van het paleis bereid. Dat is voor niemand een probleem.’
Regen, regen en nog eens regen. Wind, veel koude wind en de zon die zich tegen vier uur in de middag niet meer wil laten zien. Ik ondervond het donderdag in Trondheim, waar koning Willem-Alexander en koningin Máxima te gast waren in het kader van hun staatsbezoek aan Noorwegen. Met zwaailichten reden ze door het hondenweer en langs voorbijgangers die opkeken vanonder hun paraplu’s. Het gure Trondheim is geen zonnige vakantiebestemming, maar zeker interessant genoeg voor de Nederlandse koning want ‘innovatie’ was het toverwoord. Naast bakken vol regenwater werd het paar overspoeld met uitvindingen, prototypes en andere technische snufjes die de oceanen moeten redden.
Tegen het einde van de dag was het tijd voor het traditionele gesprek met de Nederlandse pers, dit keer in het 18de eeuwse houten paleis Stiftsgården. Niet innovatie, maar vooral vragen over hun dochter Amalia, de stijgende coronacijfers en het aankomende staatsbezoek aan Griekenland stonden centraal. Zo ook over het koninklijke jagen. Nee, de koning weet niet hoe zijn Noorse collega Harald V jaagt en nee, hij is ook nog nooit uitgenodigd op een Noorse koninklijke jachtpartij. En ja, volgend jaar zal de koning opnieuw subsidie aanvragen voor Kroondomein Het Loo, het natuurgebied waar in de afgelopen weken zoveel om te doen was.
Hoe zat het ook alweer? Op de Veluwe ligt Kroondomein Het Loo, een bosgebied van ruim 10.000 hectare dat in beheer is van de koninklijke familie. Ieder najaar wordt het ruim drie maanden afgesloten voor het publiek omdat er dan gejaagd kan worden. Natuur- en faunabeheer heet dat. Echter, de subsidiegever heeft als regel dat gebieden die geld krijgen vrijwel het gehele kalender jaar open moeten zijn. Heeft de koning dus vals gespeeld? Landbouwminister Carola Schouten stelde dat de koning het landgoed het hele jaar moet openstellen als hij opnieuw deze subsidie aanvraagt. Maar wat bleek donderdag in Trondheim: er zijn vier subsidieverstrekkers en dus kan de koning switchen. “Het is een hele legpuzzel,” zei hij tegen de NOS, waarna tegenstanders van het koninklijke jagen leegliepen op Twitter.
Het nieuws over het Kroondomein is een domper voor de dierenrechtenbeweging, die al jaren pleit voor het stoppen van de jacht in Nederland. We spraken er eerder over met Karen Soeters van Animals Today. “Wij weten dat er in het Kroondomein bovenmatig veel everzwijnen zijn. Dat wijst erop dat ze door de koninklijke familie worden bijgevoerd,” meent Soeters. Rond het millennium zou er discussie zijn geweest tussen wijlen prins Claus en wijlen prins Bernhard over het bijvoeren van de dieren voor hun jachtgasten. “Bernhard zei dat hij bereid was om te betalen voor het voederen van de zwijnen, omdat Claus daar niet meer voor wilde betalen.” Ook werd indertijd bekend dat de drijfjacht – daarbij worden dieren opgedreven zodat jagers vanaf een vast punt op hen kunnen schieten – werd afgeschaft.
In het persgesprek in Trondheim benadrukte koning Willem-Alexander tegenover HP/De Tijd nogmaals dat de drijfjacht is afgeschaft. Hij wist ook te vertellen dat het Kroondomein een natuurgebied is waar de mens te gast is. “Die subsidie is ervoor om op het kroondomein een natuurvolgend beheer te volgen. Dat betekent dat de natuur het belangrijkste element is. Het is een rust en natuurgebied, en geen recreatiegebied,” zei de vorst tegen de NOS. “Het is een uniek gebied in Nederland en zo wordt dat ook erkend, en dat wil ik graag zo houden.” Met de subsidie wordt rijksbeleid uitgevoerd, aldus het staatshoofd. Hij bezwoer tegenover de publieke omroep dat het in zijn domein op een verantwoorde manier gebeurt. “Aan elke subsidie hangen bepaalde gevolgen. Dat geldt voor mij, mijn familie en voor de buren.” Eerder meldde de RVD dat de koning per jaar slechts één dagdeel jaagt.
In het kader van de discussie maakte HP/De Tijd eerder een rondje langs de velden. Dierenrechtenactiviste Soeters twijfelt er niet aan of de koning jaagt. “Willem-Alexander jaagt op patrijzen in Extremadura, mogelijk met leden van het Spaanse koningshuis. Als er leden van andere koningshuizen naar Nederland komen, dan wordt er gewoon gejaagd. Die mannen en vrouwen proberen elkaar de loef af te steken. Voor buitenlandse vorsten worden er buffetten aangerukt en dan herleven de middeleeuwen. De koningshuizen hebben onderlinge afspraken,” beweert Soeters. De Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging is minder uitgesproken. “Daar gaan wij niet over. Daar staan wij ver van af,” zegt woordvoerder Elsemieke Ruifrok. “Over het kroondomein hebben wij niks te zeggen omdat wij daar niks mee te maken hebben. Dat zit bij de RVD.”
Discussie op de vierkante meter of niet, in het uitgestrekte Noorwegen ligt vrijwel niemand wakker over jagen. Van de 5,5 miljoen Noren staan er 500.000 als jagers geregistreerd – Nederland telt 20.000 jagers op ruim 17 miljoen mensen. “Iedereen kent hier wel een jager,” legt Espen Farstad van de Noorse Associatie van Jagers en Vissers uit. “Jullie hebben nog weinig natuur over, want Nederland is erg geürbaniseerd in tegenstelling tot Noorwegen. Wij voelen dat we dichterbij de natuur staan en leven ermee. Iedere dag gaan we op jacht of uit vissen.” Bijvoeren is er niet bij, zegt Farstad, “alles is puur natuur.” Per jaar worden in Noorwegen 33.000 elanden, 32.000 reeën en 52.000 herten geschoten. “Noorse Jagers zorgen zo voor de natuur en voor twintig miljoen maaltijden per jaar.”
Bekend is dat koning Harald V (84) een fervent jager is. De Noorse koninklijke familie jaagt in de vallei Sikkilsdalen nabij het Jotunheimen natuurgebied. Ook daar maakt vrijwel niemand een punt van. Farstad: “We hebben nog nooit kritiek gehoord op het jagen van de koning. Hij gaat eens per jaar jagen en schiet op elanden, en die worden op staatsdiners en in de keuken van het paleis bereid. Dat is voor niemand een probleem.” Ieder jaar geeft Harald een diner voor de leden van het parlement en als er een eland geschoten is, belandt dat vlees op het bord van de politici. Geen discussie. Ook dit jaar werd de geschoten eland opgegeten – koning Willem-Alexander en zijn gevolg aten deze week tijdens het staatsbanket overigens geen wild.
“De koning is jager en hij is een van ons,” benadrukt Farstad, die kan reconstrueren hoe Harald V op elanden jaagt. “Ik ga ervan uit dat ze honden gebruiken die de elanden horen en ruiken. Dat geeft het dier rust en vrede, zodat hij weet waar hij heen moet gaan.” Eland jagen doe je met een team in een zeer groot, wijds gebied. Het is spoorzoeken, want een eland leeft teruggetrokken en is dus niet zomaar gevonden. Het kan een dag, een week of een weekend duren. “Harald zal vanwege zijn leeftijd op post staan en samenwerken met jongere jagers. De elandenjacht is een kwestie van lang wachten, veel geduld en hopen dat het dier opduikt.”
De Noorse koningshuiskenner Kristi-Marie Skrede onderschrijft de lezing van de Jagers- en Vissersvereniging. Als tv-journaliste heeft zij geprobeerd beelden te maken van koning Harald op jacht, van hem met de uitleg [de opbrengst wordt op de grond naast elkaar gelegd, KR] en van hem met zijn trofeeën. “De koning maakt foto’s met zijn prooi, maar van het hof hebben we die nog nooit gekregen. Blijkbaar zijn ze er niet happig op dat die beelden naar buiten komen, waarschijnlijk uit angst dat mensen de gordijnen in gaan als ze Harald met een dood dier zien. Ik denk dat het ook komt door de foto’s van de Spaanse koning met de dode olifant. Die zorgden in 2012 voor een schandaal in Spanje.”
Toen de Noorse koning zeventig werd, heeft een jachtvriend verteld over hun kameraadschap en verblijf in primitieve hutten. “Toen was hij even geen koning meer maar een van de jagers en kon hij zichzelf zijn. Even kon hij zijn leven ontvluchten en snuffelen aan een eenvoudig bestaan.” In tegenstelling tot Nederland is jagen in Noorwegen niet alleen voor de elite. Veel gewone Noren gaan in het weekend de natuur in om op dieren te schieten. Skrede over Harald: “Hij is vorig jaar aan zijn hart geopereerd en loopt nu op krukken na een knieoperatie. Toch heeft hij dit seizoen weer gejaagd. Ik denk dat ze een manier hebben gevonden om hem een plek tijdens de jacht te geven. Hij kon een paar maanden geleden nog echt niet jagen.” Naast jagen houdt de Noorse koning ook van vissen op zalm.
Ook Noorwegen heeft een dierenrechtenbeweging, maar nergens op hun uitgebreide website kom je informatie over de koninklijke familie en jagen tegen. Wel wordt er gedebatteerd over het jagen op wolven, net als in Nederland. “Het vergroten van de hoeveelheid beschikbare elanden voor jagers vormt een argument voor het doden van wolven,” legt Siri Martinsen van de dierbescherming NOAH uit. “In deze context zou het verstandig zijn als koning Harald zich zou terugtrekken uit de jacht, en liever inspanningen zou steunen om de natuur en dieren in het wild te beschermen. Ook vanuit het oogpunt van dierenwelzijn is het betreurenswaardig dat de koning een hobby promoot waar dieren worden gedood en verwond.” Martinsen doelt mogelijk op het bezoek van de koning aan een ledendag van de Jagers- en Vissersassociatie in Bergen, waar hij als beschermheer van de vereniging met kinderen op de foto ging terwijl hij hengelde naar een visje. Harald moet stoppen met het serveren van eland tijdens het jaarlijkse parlementaire diner en moet overstappen naar plantaardig voedsel, vindt NOAH. “Zijn kleindochter, erfprinses Ingrid-Alexandra, zette tijdens haar conformatiediner geen vlees op het menu.” Waarom heeft de beweging nog geen campagne tegen de koning en het jagen opgezet? “We hebben wel succesvolle campagnes gehad tegen ministers die in hun vrije tijd jagen en dat promoten, maar tegelijkertijd over natuurbeheer en jagen gaan,” zegt Martinsen. Maar de Noorse koning wordt gewaarschuwd: “Als de koning de jacht actiever zou gaan promoten in het publiek, dan zullen we ons daar zeker tegen uitspreken.” Lees het stuk ook op de site van HP/DeTijd
Comments