Mystery Burger

De column 'Mystery Burger' wordt sinds het voorjaar van 2012 gemaakt, waarvan Kemal Rijken een van de auteurs is. Met raadskenner John Bijl heeft hij meer dan 120 gemeenteraden en provinciale staten bezocht om columns te schrijven over het debat en de vergaderstijl. Dit resulteerde in 2014 in het boek 'De Mystery Burger', waarin alle columns zijn samengevat. Ook bevat het boek extra informatie over veschillende vergaderstijlen en -thema's, en handige tips voor volksvertegenwoordigers. Het project is bedoeld om de Nederlandse democratie te versterken. Hieronder leest u een aantal columns van Rijkens hand. Het volledige dossier vindt u op de site van Binnenlands Bestuur, het magazine waarvoor de Mystery Burger wordt gemaakt. Hieronder treft u drie 'Mystery Burgers' en vind u links naar alle andere 'burgers' van Rijkens hand.

Chaos en rumoer in Amsterdam Zuidoost

De deelraad van Amsterdam Zuidoost staat al jaren bekend om zijn harde en emotionele vergadercultuur. Tijdens het bezoek van de Mystery Burger was het dan ook niet anders. Eén ding is wel duidelijk: vergaderen op het persoonlijke af helpt niet.

In de deelraadsvergadering van Amsterdam Zuidoost staan twee heikele punten op de agenda: de werkwijze van het presidium en een raadsvoordracht over mogelijke betrokkenheid van portefeuillehouder Muriël Dalgliesh (PvdA) bij een telefoontje met Desi Bouterse. Eerst het punt over het presidium. Op 19 maart verlieten drie oppositieleden de

presidiumvergadering, omdat ze vonden dat coalitiepartijen PvdA, VVD en Groenlinks hun wil te vaak zouden opleggen. Vandaag komt de oppositie met een voorstel om het one man one vote systeem te hanteren. Immers, in Zuidoost is er altijd sprake geweest van een gewogen stemming.

Al gauw wordt duidelijk dat de coalitiepartijen het idee niet zien zitten. “Het presidium heeft altijd goed gefunctioneerd. Er is op 19 maart slechts een kleine veenbrand losgebarsten”, zegt PvdA-fractievoorzitter Narish Parsan. Volgens hem krijgt de oppositie ‘zijn zin niet en wil het zijn zin nu halen’. GroenLinks-voorman Iwan Leeuwin doet ook een duit in het zakje: “Ik snap de pijn bij de oppositie, want ze kunnen hun zin niet krijgen”. Dit kan rekenen op commentaar van oppositieraadsleden. Zonder het woord te vragen begint Noush Saranjam (NSS) hardop te mokken. Deelraadsvoorzitter Mala Eckhardt-Angna (PvdA) ontneemt haar het woord en zegt dat ze Leeuwin moet laten uitspreken. Saranjam schreeuwt nu: “U moet gewoon normaal en fatsoenlijk met mij praten!” De vergadering wordt geschorst en het raadslid wordt verwijderd. Met een glas water in haar handen loopt een boze Saranjam de zaal uit om af te koelen. Na de schorsing wordt de motie verworpen.

Hierna volgt het tweede beladen agendapunt. Sinds vorig jaar gaat het gerucht dat de Surinaamse president Desi Bouterse zou hebben bijgesprongen bij het noodlijdende zomerfesfestival Kwakoe in het stadsdeel. Daar komt nu het vermoeden bij dat portefeuillehouder Dalgliesh - zelf van Surinaamse afkomst - daarbij betrokken is geweest. CDA-raadslid Henk de Boer dient een raadsvoordracht in. “Anonieme bronnen zeggen dat mevrouw Dalgliesh bij het belletje in de bestuurskamer van het stadsdeel aanwezig was. Dit had nooit gemogen. Het gaat hier om directe betrokkenheid van de Surinaamse president met Zuidoost. Dat is een doodzonde”, aldus De Boer. Op de publieke tribune zitten sympathisanten van Dalgliesh met spandoeken en protestborden. Ze jouwen hem uit en trommelen op hun stoelen. Voorzitter Eckhardt-Angna maant iedereen tot kalmte.

PvdA-voorman Parsan mag spreken. “U baseert uw standpunt op één anonieme bron. Ik wil weten wie die bron is en achter gesloten deuren met die bron praten”, aldus de politicus. Maar De Boer geeft zijn bron niet prijs. “Ik heb die naam al doorgegeven aan mevrouw Dalgliesh”, zegt hij. Ook GroenLinks-leider Leeuwin wil weten om wie het gaat. De Boer verklaart dat hij de naam alleen aan de fractievoorzitters wil vertellen, zij het achter gesloten deuren; en dat het om twee bronnen gaat. “Maar ik ben ook raadslid, dus ik wil het nú weten”, zegt Leeuwin. Toch houdt de Boer zijn poot stijf. Om de patstelling te doorbreken stelt de fractie van D66-OZO voor om te schorsen en de namen ‘even achter gesloten deuren te noemen’. Parsan: “Nee. Wij willen het nú horen!” Ondertussen roert de aanhang van Dalgliesh zich met kreten en lawaai. De voorzitter brengt het voorstel van D66-OZO in stemming en het wordt door de coalitiepartijen verworpen. Het inmiddels gekalmeerde raadslid Saranjam grijpt de microfoon. “Als ik mevrouw Dalgliesh was, dan had ik ook in de bestuurskamer zitten wachten op een telefoontje van Bouterse om het festival te redden. Zij heeft iets goeds gedaan.” De mensen op de tribune klappen en juichen. Parsan vult aan: “De Boer wil gewoon een motie van wantrouwen indienen. Daar is hij op uit! Als hij een man is, dan doet hij dat nu!” Applaus van de tribune valt hem ten deel. De Boer laat zich niet kennen en dient een motie van wantrouwen in tegen de portefeuillehouder. Deze wordt raadsbreed verworpen. “De Boer kan naar huis! De Boer is een boer!” schreeuwen de demonstranten op de tribune. De vergadering wordt opnieuw geschorst.

Los van het feit dat de deelraadsvergadering in Zuidoost vol chaos en rumoer verliep, is er nog iets anders aan de hand. Bijna alle deelraadsleden spelen het op de man. Door de vergadering persoonlijk te maken, komt er vaak diepe emotie los. Immers, iedereen kent elkaar al jaren en weet wat elkaars zwakke punten zijn. De spreekwoordelijke ‘rode lap voor de stier’ komt dan al gauw tevoorschijn. Tip: probeer de volgende keer te vergaderen op inhoudelijke argumenten, zonder persoonlijke grieven te laten opspelen. Of tel gewoon tot tien. Wellicht gaat het dan wat beter.

I'm a paragraph. Click here to add your own text and edit me. I’m a great place for you to tell a story and let your users know a little more about you.

Verhit debat dankzij trucje (Maastricht)

Soms moet je de knuppel in het hoenderhok gooien om een debat op gang te krijgen. Dat is de fractievoorzitter van D66 in Maastricht gelukt. Met zijn voorstel voor een referendum over het softdrugsbeleid van de stad, krijgt hij het debat dat hij wil.

Tijdens de algemene beschouwingen doen de voorzitters van elf fracties hun zegje. Het CDA stelt dat er geen visie is, GroenLinks wil meer groen beleid en de PvdA laat de raad een video met wapenfeiten van het college zien. D66-fractieleider Bert Jongen gooit het over een andere boeg. ‘De drugsoverlast is een punt van zorg voor D66’, zegt hij. Volgens Jongen komt dat door het ingezetenencriterium.

Door deze landelijke regel mogen coffeeshops alleen softdrugs verkopen aan de inwoners van hun eigen gemeente. ‘Er is toename van straathandel, met een vermenging van soft- en harddrugshandel. De burgemeester blijft als enige in Nederland vasthouden aan het ingezetenencriterium, waardoor er een patstelling is ontstaan.’ D66 stelt voor om de inwoners van Maastricht te vragen wat ze van het beleid vinden. Hij dient een motie in om tijdens de gemeenteraadsverkiezingen een referendum te houden.

Nog voordat hij de motie ter sprake brengt, snelt SP-voorvrouw Leny Eijssen naar de interruptiemicrofoon. ‘Wat doet u als een meerderheid van de bevolking straks wil dat de burgemeester niet moet handhaven?’ briest ze. Jongen: “Als de meerderheid dat zegt, dan moeten wij daarnaar handelen.” Eijssen: “De burgemeester gaat dat niet doen. Hij volgt de lijn van Den Haag! Wat doet u dan?’ Jongen: ‘Ik kan me niet voorstellen dat hij de wil van de bevolking naast zich neerlegt.’ Ook Kitty Nuyts (Liberale Partij Maastricht) is geërgerd. ‘Dit is een goedkope verkiezingsstunt van D66. U heeft geen bevoegdheid! Wat kunt u de burger bieden? Op welk wetsartikel baseert u uw bevoegdheid?!’

In tegenstelling tot Eijssen en Nuyts blijft Jongen kalm. ‘Er is geen wetsartikel om het ingezetenencriterium toe te passen, want anders zouden andere burgemeesters ook in overtreding zijn,’ legt hij uit. Eijssen probeert het daarna weer. ‘Waarom houdt de heer Jongen zich niet aan zijn eigen motie en wel aan de uitslag van een referendum? Wees dapper en houd je er dan nu aan, maar dat durft u niet!’ Jongen en de andere aanwezigen begrijpen haar vraag niet. Burgemeester Onno Hoes (VVD) laat Jongen doorgaan. ‘Binnenkort buigt de Raad van State zich over deze kwestie. Als deze voor de gemeenteraadsverkiezingen tot definitief besluit komt, dan trekken wij het referendumverzoek in.’ Eijssen interrumpeert opnieuw: ‘Wilt u zeggen dat de Raad van State gaat zeggen dat de burgemeester niet mag handhaven?!’ Jonge: “Nee, dat zeg ik niet. We wachten alleen hun oordeel af.”

Na het verhitte debat, dient Jongen met veel bravoure zijn motie in. Zijn opzet is geslaagd. Met het trucje van de motie daagde hij de anderen uit om op zijn standpunt te reageren. Juist in de politiek moet je je tegenstanders soms een beetje uit de tent lokken. Ook al is het allerminst zeker of de volksraadpleging er komt, met de motie kreeg hij het debat over het softdrugsbeleid goed op gang.

Altijd blijven lachen... (Leeuwarden)

Oppositieleider Serge Hollander (VVD) onderbreekt hem. ‘Het is altijd mooi om de heer Hoogterp aan het woord te zien. Hij heeft altijd een prachtige keuze in zijn onderwerpen. U pakt bepaalde onderdeeltjes uit de gemeenteatlas waar onze stad goed uitkomt, maar op de algemene lijst staan we op plek 38.’ Hoogterp: ‘Tja, ik moest mijn tijd toch beperken tot een aantal minuutjes…’ De VVD’er, de raad en het publiek lachen om die opmerking. Vervolgens kan Hoogterp verder met zijn betoog.

Als VVD-voorman Hollander aan de beurt is, krijgt ook hij de lachers op zijn hand. ‘Het is eigenlijk een gekke begrotingsbehandeling. We praten over de begroting tot aan de verkiezingen, kijken vooruit naar een nieuwe gemeente en geven richting aan de begroting. Maar goed, laat ik maar beginnen aan mijn betoog’, zegt hij. Gegniffel in de zaal. ‘We staan op plek zestien in de lijst van onveilige gemeenten en het gaat niet goed met de werkgelegenheid. De armoede is met vijftien procent gestegen. Het college speelt verstoppertje. En het out of the box-denken is door wethouder Koster vervangen door fashion- en power-Yoga.’ De politici lachen opnieuw. Kort daarna neemt Hoogterp het woord. ‘Waarom hoor ik niet hoe u de veiligheidsproblemen wilt aanpakken?’ Hollander: ‘Ik vind dit mooi. Het lijkt alsof u als collegepartij niet heeft opgelet in de afgelopen vier jaar. Ik herhaal: wat ons betreft komt er meer blauw op straat en krijgen we cameratoezicht.’ Hoogterp grapt: ‘Het blijkt dus dat zoiets niet helpt.’ Uit de zaal klinkt wederom gelach, want iedereen weet dat de VVD in de oppositie zit en haar plannen niet kan uitvoeren.

Na de beschouwingen van alle andere partijen stapt Pier Tilma (Fryske Nasjonale Partij) naar het katheder. Hij steekt van wal in het Fries: ‘Eerst maar even de tien miljoen aan structurele bezuinigingen. Daar zijn wij voor. Maar ik zit me wel af te vragen of je dit soort ingrijpende zaken wilt toepassen en moeilijke keuzes moet maken. Ik denk dat ’t verrekte moeilijk is. Op een gegeven moment moet je iets bijsturen en verschillende onderdelen moet je democratisch behandelen. Ja, ze denken vast: die man komt hier weer om te zeiken.’ Opnieuw lacht de hele zaal. Tilma gaat droog verder met zijn betoog, dat verandert in een mini-conference. Voor de toeschouwers blijft het lachen, gieren en brullen.

In de raad van Leeuwarden zien we dat serieuze onderwerpen en debatteren met een knipoog hand in hand gaan. Door de begroting losjes te behandelen, lukt het aan aantal raadsleden om de aandacht van het publiek vast te houden. De bijdragen van Hollander en Tilma waren bijzonder leuk. Over het algemeen nemen politici zichzelf vaak te serieus. Gelukkig is men in Leeuwarden wat dat betreft niet al te zwaar op de hand. Ook gunnen de raadsleden elkaar hun momenten in het debat. Dit alles draagt bij aan een goede sfeer in de raadszaal.

Aan het einde van elke aflevering van Bassie & Adriaan was de conclusie meestal: ‘Wat er ook gebeurt, altijd blijven lachen’. Hetzelfde kan gezegd worden over de raadsvergadering van de Friese hoofdstad Leeuwarden.

In het richtinggevende debat van vanavond moet de raad aangeven wat ze wil met de jaarbegroting. Het is een bijzonder debat, want al in november komen er in Leeuwarden gemeenteraadsverkiezingen vanwege de samenvoeging met buurgemeente Boarnsterhim. Elke fractie geeft vandaag in deze algemene beschouwingen haar visie op de begroting, waarbij tien miljoen euro moet worden bespaard. Burgemeester Ferd Crone (PvdA) tegen de raad: ‘U mag vanavond alle onderwerpen bespreken, maar houd het kort.’

In zijn rede is Groenlinks-voorman Gerben Hoogterp duidelijk: ‘We moeten geld uitgeven, maar ook besparen. Onze lokale tarieven en belastingen moeten we vergroenen. Dus meer parkeerinkomsten en het ontzien van zonnepanelen bij de OZB. We kunnen investeren in cultuur, want Leeuwarden staat in de gemeenteatlas op dat gebied in de top-5’.